Devalüasyon Nedir, Neden Yapılır?

 

Devalüasyon, ülkenin resmi para biriminin, diğer ülke para birimleri karşısında değerinin azaltılması anlamına gelir. Devalüasyon, devletin müdahalesi sonucunda yapılır ve bazı durumlarda devalüasyon, ekonomik toparlanma açısından da gerekebilir. Bunların başında ülke ekonomisinin dış ticaret açığının fazla veriyor oluşu gelmektedir. Dış ticaret açığından kısaca bahsedersek olursak, ekonomide toplam ithalat, toplam ihracatın üzerine çıkması durumunda o ekonomi dış ticaret açığı verir.

Devalüasyon yapılarak o ülkenin satın alma gücü zayıflatılır ve daha az ithalat-daha fazla ihracat politikası yapılarak ticaret dengelenmeye çalışılır. Mesela devalüasyon yapılmadan önce 1 Dolar 18 Lira olsun. Devlet ise %50 oranında devalüasyon yapıyor olsun. İhraç edilmek istenilen ürünün birim fiyatı 18 TL iken bir günde %50 artan Dolar nedeniyle 36 TL’ye çıkıyor. Ürünün talep esnekliği fazla ise ithalatı yapacak firmalar daha fazla ürün talebi yapacaklar. (18/36=0.5 Dolar) Formüle göre ürün 0.5 dolar daha ucuzlayacak ve ucuzlayan ürüne talep daha fazla artmış olacak. İhracat miktarının artmasıyla beraber döviz tasarrufu da sağlanmış olacak. Talep esnekliği az olan ürün için ise herhangi bir değişiklik olmayacak. Bu ürün için daha fazla ihraç etme yoluna gidilebilir.

Parasını devalüe eden ülke açısından kur artışının yüksek olması ithal ürünlerin maliyetini artıracağı için talep daralmasına neden olur. Böylelikle ülke, ithalatı azaltmak hatta kısmak zorunda kalır. Hammadde gibi bazı ürünlerde dışarıya bağlı olan ülkelerde devalüasyon yapılması, ithal ürünlerde oluşacak maliyetleri artırır ve iç piyasada fiyatları artırarak enflasyona neden olur. Yani almak istediğimiz ürünün fiyatının artması, fiyatlar genel seviyesinin yükselmesine neden olur ki biz buna Enflasyon diyoruz.

2015’in Ağustos ayında Çin, para birimi Yuan’ı, Dolar karşısında %1.9 oranında devalüe etti. Bunun nedenini, Çin ihracat verilerinin azalması ve küresel ekonomilerin taleplerinde oluşan daralma gibi sebepler olarak verebiliriz. Çin Merkez Bankası’nın böyle bir karar alması sonucunda Avrupa Hisseleri hissedilir oranda değer kaybetti. Ayrıca Asya kurlarında da düşüş görüldü.

Devalüasyon sonucunu ve cari açığı azaltarak başarılı olması için gerekenleri özet bir şekilde verecek olursak;

·         Ülkenin ihracatı artar-İthalatı ise azalır.

·         Dış ticaret açığı düşüşe geçer yada tamamen kapanır.

·         Milli gelirde de artış gözlenir.

·         Diğer ülkelerde karşı atakla kendi ülkelerinde devalüasyon yapmamaları gerekir.

·         Devalüasyon yapılacak ülkede enflasyonist baskının olmaması gerekir.

·         Ülkenin ihracat kalemlerini talep esnekliği fazla ürünlerin oluşturması gerekmektedir zira düşük talep esnekliğine sahip ürünler, ihracatı çok fazla etkilemez.

Bu hafta içerisinde 19 liranın üzerini zorlayan doların, ani bir şekilde Merkez Bankası tarafından baskılandığı için devalüasyon olarak göremeyiz. Devalüasyon, serbest kur politikası olan ülkelerde otomatik olarak gerçekleşmez, bir müdahale sonucu oluşur. Mayıs ayında yapılması planlanan Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında ekonomide tahminim devalüasyon yapılması yönünde. Zira baskılanan dolar bir süre sonra kendi başına yükselişe geçecek ve Merkez Bankası devamında rezervlerindeki parası azaldığı için dolar’a istediği gibi müdahale edemeyecektir.