Keykavus'tan Gagavuza: Gagavuz Türklerinin Hristiyanlaşma Hikayesi

Sultan II.İzzeddin Keykavus başkent Konya’nın yanı sıra Kubadabad sarayında ve Antalya’da yaşamıştır (1260). Sultan, Moğollarla yaptığı antlaşmayı güvence sayarak kendini garanti altında hissetmiş ve eski eğlence hayatına tekrar dönüş yapmıştır. Devletin içine düştüğü borç batağı ve Moğollara yıllık ödenmesi gereken vergileri bir kenara bırakarak çevresindeki eğlence gruplarıyla gününü gün etme yoluna gitmiştir. Sultan,o sıralarda beylerbeyliğine gelen dayısı olan Kondistabl Rumi’nin etkisi altında kalmıştı. Sultan II.İzzeddin Keykavus’un ikamet ettiği başkent Konya’da, devlet adamları ve halkın devlet işlerine yönelik baskıları olduğu için Kondistabl ve etrafındaki eğlence grupları daha rahat hareket edebilmek için, onu Antalya ile Konya arasında Beyşehir gölü yakınlarında bulunan Kubadabad sarayına gitmeye ikna etmişlerdi. Sultan, hükümdarlığının son dönemlerini burada geçirmişti.

1261’de değerli armağanlarla Hülagu’ya gitmek üzere yola çıkan Sultan, Alıncak Noyan’ın kalabalık bir ordu ile Türkiye sınırlarını aşarak Aksaray’a yöneldiği haberini alınca ülkenin savunmasını kumandanlarına bırakarak Antalya’ya gitti. Konya üzerine yürüyen Moğol ordusu, Altunaba kervansarayı civarında Selçuklu ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı.

Moğollarla hiçbir şekilde uzlaşmaya varamayacağını anlayan Sultan, çaresiz kalmıştı. Sultan, Moğolları 1260 yılında Ayn-ı Calud’da kesin bir yenilgi ve bozguna uğratan ve daha sonra Mısır Türk Memlüklü tahtına oturan Baybars’ın yardımını sağlamak istiyordu.

Mısır Memlükleri hükümdarı Sultan Baybars, II.İzzeddin Keykavus’un kardeşi IV.Rükneddin Kılıç Arslan ve onun desteklediği Moğollar tarafından sıkıştırıldığını, Konya’yı bırakarak Antalya’ya kaçtığını ve çaresiz durumda olduğu haberini almıştı. Sultan Baybars, bu haberi alır almaz Sultan II.İzzeddin Keykavus’un yanına Emir Saifüddin el-Kürzi ve Kadı Asilüddin Kavaca İmam isminde iki elçi göndermişti. Elçiler Sultan Baybars’ın, II.İzzeddin Keykavus’u Mısır’a kendi yanına davet ettiğini,daha sonra ülkesini geri alarak tekrar hükümdar olma konusunda ona elinden gelen her türlü yardımı yapacağını bildirmişlerdi. II.İzzeddin Keykavus, bu davete rağmen Mısır’a gitmemişti. 1262 yılında yakın aile bireyleri ve emirleriyle birlikte Antalya’dan bir gemiye binerek İstanbul’a, eski dostu İmparator Mikhail Paleologos’a sığındı.

Moğol baskısından korkan Bizans 1262 yılında destek olduğu ve koruma altına aldığı II.İzzeddin Keykavus’u hapsederek yanındakilere işkence etmişti. Daha sonra II.İzzeddin Keykavus ile birlikte Balkanlara geçen Türkmen toplulukları Balkanlarda Türk İslam kültürünün ilk temsilcileri olmuşlardır (1263). II.İzzeddin Keykavus ile Dobruca’ya göç eden Türkler, o bölgeye daha önce yerleşmiş olan diğer Türklerle birleşerek önderleri olan “Keykavus” isminden dolayı Gagauz ismini almışlardır. Gagauzlar daha sonra Hristiyanlaşmışlardır. Ancak II.İzzeddin Keykavus’un ardından Sarı Saltuk ile göçen Türklerin bir kısmı inançlarını koruyarak Balkanlara yayılmışlardır. Sarı Saltuk, Balkanlara Babailerin inançlarını taşımış ve bu gün Balkanlardaki Alevi ve Bektaşi toplulukların temelini atmıştır.

II.İzzedin Keykavus’un Bizans’ta kalan oğulları Müslüman olarak yaşadılarsa da torunları Hristiyan olmuş, böylece Selçuklu hanedanının bir kolu ilk defa Hristiyanlığı kabul etmiştir. II.İzzeddin Keykavus’un Karaferia’da kalan oğlu ve torunları Müslüman olarak yaşamış ve aynı yerde ölmüşlerdir. Onların çocukları Selanik’e taşındıktan sonra Bizans imparatorunun emri ile vaftiz edilmiş Hristiyan yapılmışlardır. II.İzzeddin Keykavus’un Bizans’ta kalan torunları “Sultan Paleologos” ismiyle adlandırılmışlardır. Sultan Paleologos ailesi 14.yy.da Yunanistan’ın Vardar nehrinin batı kesiminde Veria bölgesine yerleştirilmişlerdir. Veria bölgesi halkı bu kişileri sultanın oğulları olarak tanımışlardır. II.İzzeddin Keykavus’un torunları olan Georgios Lizikos ve Michail Lizikos Bizans’ın önemli komutanlıklarına getirilmişlerdir. Diğer torunları da toprak sahibi asiller olarak yaşamışlardır.

Kaynak: TEKİNOĞLU, H., Selçuklu Tarihi, Kamer Yayınları, İstanbul, ss.324-326, 2017