Yugoslavya: Kuruluşu, Yükselişi ve Çöküşü

Yugoslavya kelimesinin açılımı güney Slav devletleri olarak bilinir. Yugo=Güney ve Slavya=Slav anlamını taşır. Slav dilleri dendiğinde bu bölgede konuşulan dillerden bahsedilir. Ancak Doğu Avrupa’nın büyük bir kısmı ve şimdiki Rusya’da konuşulan dillerde buna dahildir. Sırp-Hırvatça bölgede en çok konuşulan dildir. Bu dilin lehçeleri de vardır. Bazen Sırpça, Karadağca, Hırvatça gibi birçok lehçe ile karşılaşılabilir. Ama bu diller birbirine yakındır. Bu dil, şimdiki ayrılan devletlerde de konuşulur. Ayrıca sloven dili de slav dilidir ve Sırp-Hırvatça’ya da çok yakındır. Makedonya’da da slav dili konuşulur. Bulgarca’da bu dile yakındır.

Bölge tarih boyunca farklı imparatorlukların kontrolü altına girmiştir. Austurya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorlukları başlıca devletler arasındadır. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, grup içerisinde roman-katolik dinini, Osmanlı ise İslam’ı temsil ediyordu. İki imparatorluk asırlarca bu bölgenin farklı kesimlerine hükmetti. Böylelikle farklı dillerin birbirine karıştığı ortam meydana geldi. Günümüzde bölge halkları etnik kökenlerini bu karışım ile ilişkilendiriyor.

Hırvat-Sloven kısmı roman katolik, Sırp ve Karadağ kısmı Doğu ortodoks ve Bosna kısmı ile müslüman olarak yer alır. Kosova, farklı dini mozaiğe sahiptir. Bölünmeden önce Sırbistan-Karadağ’ın bir parçası gibiydi. Bosna’da nüfusun yarısı müslüman. Yani Bosnalı dediğimiz zaman aslında Bosnalı müslümandan bahsederiz. Ancak Bosna-Hersek’in, Sırp kökenli vatandaşları da vardır. Bunlara Bosnalı Sırp’larda denir. Etnik kökenleri Sırp olmasına rağmen Bosna’da yaşarlar. Ayrıca roman-katolik yani Hırvat kökenli vatandaşları da vardır. Bunlara Bosnalı Hırvat denilmektedir. Etnik kökenleri Hırvat olmasına rağmen Bosna’da yaşarlar. Bu durum bölgedeki farklılıkların temelini gösterir. Böylelikle 1.Dünya Savaşı’na bu kökenlerin katılma sebeplerini de anlayabiliriz. En azından savaşı tetikleyen sebepleri görebiliriz. 90’larda yaşanan ayrılmanın da temelini bu etnisiteler oluşturmaktadır.

Yugoslavya, 1.Dünya Savaşı’na kadar birleşik bir devlet değildi. Savaş, devletlerin birleşmesini hızlandırdı. Bu etnik ve dinsel gruplandırmalar imparatorluğun çözülmesiyle başlamıştı. Avusturya-Macaristan ve Osmanlı bölgede hakimken, 1.Dünya Savaşına gidildi. Savaş sonuna doğru imparatorlukların dağılma sinyali vermesi üzerine bölge halkları Yugoslavya’yı kurmak için çaba gösterdiler. Yani savaş, Yugoslavya’nın birleşmesine ortam sağladı. Devlet, komünizmin çöküşüne kadar birleşik kaldı.

Yugoslavya, sosyalist ve komünist bir devletti. Buna rağmen Sovyetler ile tuhaf ve uzak bir ilişkisi vardı. Komunizm, Yugoslavya’yı bir arada tutan faktördü. Devlet, komünizmin çöküşü sonrası dağıldı. Dağılmanın en önemli sebebi ise etnik ve dini faktördü.