Verdun-Somme Savaşları ve Hindenburg Hattı-1916

1915-1918 yılları arasında Batı cephesi adeta kilitlenmişti. Cephe hareketliydi ama bu önemli bir hareketlilik değildi. Uzun bir cephe hattı olmasada dar alanda yoğun savaşlar yaşanıyordu. Çatışmalar genel itibarıyla 1916 yılında oldu. İlk büyük çatışma ise “Verdun Savaşı” idi.

Almanlar, Fransızlara taarruz yapmak istiyorlardı. Çoğu tarihçi amacın Verdun bölgesini ele geçirmek olmadığını söyler. Onlara göre Almanlar, Fransızları Verdun bölgesine çekip kayıp verdirmek istiyorlardı. Fransızlar çok asker kaybederse dayanamayıp savaştan çekileceklerdi. Almanlar, özellikle Verdun bölgesinin korunmasız olduğunu düşünüyordu. Çünkü Fransızlara o bölgedeki çıkıntıdan çok yönlü saldırabilirdi.

Şubat 1916’da Almanlar taarruza geçtiler. Almanlar çoğunlukla ağır toplar kullanıyorlardı ve Fransızları Verdun’da bombardımana tuttular. Fransızlar askerlerini bombardımana rağmen bölgeye getirmeye devam ediyordu. Ortaya çıkan bu sahne oldukça kanlıydı. Bir Fransız askerin günlüğünden alınan alıntılar durumu çok iyi anlatıyordu. “İnsanlık delirmiş, bunu yapanlar kesinlikle delirmiş. Nasıl bir katliamdır bu. Katliam ve dehşet manzaraları. Gördüklerime tercüman olacak kelimeleri bulamıyorum. Cehennem bile bu kadar kötü olamaz. İnsanlar delirmiş.” Bu sözleri yazan askerde Alman bombardımanınında kurbanı olmuştu.

Savaş yıl boyunca devam etti. Yaza doğru Alman taarruzu en şiddetli halini aldı. Ancak daha sonra Temmuz 1916’da durum değişti. İngilizler ve Fransızlar taarruz yapmaya karar verdiler. Cephenin başka bir bölgesi olan Somme Nehri’nin yanından taarruza geçtiler. Böylelikle Somme Savaşı başladı. Taarruz Somme Nehri’nin adını almıştı.

İngilizler ve Fransızlar şiddetli bir taarruz yapıyordu. Her iki ordu da çok kan döktü. Bundan dolayı bu iki muharebe de çok önemlidir. Bu taarruzlarda tanklarda ilk kez kullanılmıştır. Bu yüzden taarruzlarda bu açıdan ünlüdür. Verdun’daki Fransızlar açısından Somme taarruzu iyiydi çünkü Somme, Almanları taarruzdan vazgeçirmek durumunda bıraktı. Bu bölgeye destek kuvvet getirmek zorunda kaldı Almanlar. Somme’daki taarruzlar cephenin durgunlaşmasıyla sonuçlandı. Cephede kayda değer bir hareket artık yoktu. Almanlar, 1916’nın sonlarına doğru Somme savaşında savaşmak zorunda kaldı. Fransızlarda bu bölgenin yani Verdun bölgesinin büyük bir kısmını geri alabildiler. Her iki muharebede toplam 1 milyon ölünün olduğu tahmin ediliyor. Belki de daha fazla. Verdun’da Fransızların kaybı biraz daha çok. Hemen hemen 1 milyonun %45-55’i arasında. Bazı araştırmalar her iki savaşta ölü sayılarını 300.000-500.000 arasında vermekte.

Bu dönemde Doğu cephesinde de durum değişikti. Ruslar kendi silahlarını yapıyorlardı. Sonunda gerekli cephane tedariklerini yaptıktan sonra Almanlar’a ve Osmanlı’lara taarruza geçmişlerdi. Doğu Anadolu’da 1916 içerisinde Muş ve Bitlis’e, Karadeniz’de ise Tirebolu (Giresun)’da Harşit Çayı’na kadar ilerlemişlerdi. Ayrıca aynı yıl Romenlerde İttifak devletine katıldı. Romenler, Rusların yanındaydı. Avusturya-Macaristan’da büyük kayıplar veriyorlardı. Almanlar, 1916’da zor duruma düşmüşlerdi. Almanlar, Rus taarruzu ve Verdun-Somme Savaşı nedeniyle daha çok siper kazmaya başladılar. Doğu’da fazla toprak kaybetmek istemiyorlardı. Bu sebepten ötürü Doğu’ya daha çok asker getirip Batı’da küçülmeye çalıştılar. Böylelikle Somme savaşında belirlenen hattı korumaya çalıştılar. Çünkü Almanlar tüm cepheyi koruyamayacaklarını anlamışlardı. Korumak istenen küçük hatta Alman Mareşali olan “Hindenburg”adını vermişlerdi. Almanlar bu hattı daha sınırlı bölgeye daha çok asker getirmek için kurdular. Yani Doğu cephesine daha çok asker sevketmek ve Batı’da düzenli bir alanı savunabilmek için. 1916’nın sonuna doğru Hindenburg için hazırlık yapmaya başladılar. Şubat 1917’de Hindenburg’a geri çekildiler. 1916 yılı bittiğinde geride 2 milyona yakın ölü ve sayısız yaralı bırakmıştı.