Olmayan Varlık İle Nasıl Fon Kurulur?

Ziraat Bankası ve diğer kuruluşların devriyle gündeme gelen Varlık Fonu ile ilgili düzenleme aslında geçen senenin Ağustos ayında yapıldı ve bunun nasıl yönetileceği, yakın zamanda hazırlanan kanunlar ile belirlendi. Bir Varlık Fonu, çeşitli finansal varlıklara yatırım yaparak gelirleri artırmayı hedefleyen, devletin sahipliği ve yönetimi altında çalışan bir fondur. Dünyanın bir çok yerinde bu fon mevcut. Bunun 2 şekilde kuruluşu vardır. Birincis Petrol, Doğalgaz gibi bir takım doğal varlıkların gelir fazlalığının bu fona konmasıdır. Elde bir varlık var ve bu varlık bu fon içerisinde değerlendiriliyor. Ya da emeklilik sandığı vs.gibi gelirleri olan bir takım gelirlerin fazlalığı buraya aktarılır ve buradan yönetilir. ABD’de bu uygulama mevcuttur. Birincinin örneğine ise Norveç verilir. Çünkü Norveç’in bütçe harici fazla fonu vardır. Amaç, gelecek nesillere bu gelirleri aktarmaktır.

Bizim fonda aynı Norveç gibi kurulmuştur. Fakat işin diğer tarafı bizde böyle bir gelir fazlalığı veya varlık yok. Yani Ziraat Bankası’nı buraya koyduk fakat Ziraat Bankası bütçede gelir fazlası yaratmamaktadır. Bizler ise gelen gelirleri bütçe kalemi yerine Varlık Fonu’na aktarıyoruz. Bu seferde bütçeye giden gelirler azalır. Misal KİT’lerden gelen bir fazlalık ile beraber bütçe dengesi sağlanmış olur, devlet’te gelen fazla parayı fon’a aktarır ve değerlendirme başlamış olur.

Turgut Özal zamanında böyle bir uygulama yapıldı aslında. Bütçe dışı fonlar kuruldu ve bu fonlar yaklaşık 110 taneydi. Burada da mantık bütçeye gelecek kalemlerin, kurulan bu fonlara aktarılması şeklinde gerçekleşti. Sonunda bütçe yüksek oranda açık verdi ve bu fonların dağıtılma süreci yıllarca sürdü.

Yakın bir zamanda Özelleştirme Başkanlığı’ndan yapılan duyuruya göre; “Özelleştirme kapsamında bulunan THY’nin %49.12 ve Türkiye Halk Bankası’nın %51.11 oranındaki hisselerinin özelleştirme kapsam ve programından çıkarılarak gerekli izinlerin alınmasının ardından Türkiye Varlık Fonu’na devredilmesine karar verilmiştir.” Kararıyla THY ve HalkBank’ta bu fona devredildi.

Dipnot; THY ve Halk Bank halka açık, yabancı fonların ve yabancı yatırımcıların hissesi olan şirketlerdir.